"Heb ik ook eens een vooroordeel..."

Het is zaterdag 24 september 2016. De weersverwachting is voor de tijd van het jaar uitzonderlijk te noemen. Dat komt mooi uit. Het wordt weer een drukke zaterdag in Almere. Meerdere evenementen staan er op het programma. Over een evenement in het bijzonder wil ik het in dit blog hebben.

Het is vandaag Burendag. In de directe omgeving van Tussen de Vaarten, de wijk waar ik woon, "wonen" heel speciale buren. In het Fanny Blankers-Koen sportpark is namelijk een asielzoekerscentrum (AZC) gevestigd. Aiii, heet onderwerp Henk.... ga je je vingers branden? We zullen zien. Ik besluit namelijk eens te gaan kijken of mijn negatieve beeld over asielzoekers, die al onze woningen, banen en soms ook hier en daar vrouwen pikken wel klopt.

Ik draai het terrein op en weet al snel een parkeerplekje te vinden. De grootste drukte is al geweest wanneer ik bij het AZC aan kom rijden. Vriendelijk knikkend naar de bewakers in de hal en achter de balie loop ik het binnenterrein op. Dan bedenk ik me en loop even terug naar de balie. Vriendelijk wordt er gevraagd waar ik mee kan worden geholpen. "Ja, ziet u", begin ik mijn verhaal, "ik realiseer me net dat ik op de openbare weg video-opnames mag maken. Maar dit is geen openbare weg..."

De bewaker knikt begrijpend. "Daar hebt u inderdaad toestemming voor nodig", zegt hij, "ik roep de locatiemanager wel even voor u."

Even later maak ik kennis met Amanda Steeneveld. Ook haar leg ik uit wat ik kom doen en dat ik graag wat sfeershots zou willen maken. Dat mag, maar dan moet ze wel even meelopen om bewoners te vragen of ze geen bezwaar hebben in beeld te komen. Om geen onrust te kweken film ik kort en heel globaal, geen bewoner komt herkenbaar in beeld. Het geeft me de kans even met Amanda te praten. Rustig geeft ze antwoord op mijn vragen en verteld me dat ik het beste kan ervaren door een rondleiding mee te maken. We nemen afscheid en ik meld me voor de eerstvolgende rondleiding. Er staat al een flinke groep bij de informatie stand als iemand zich meldt als de gids. We beginnen in het kantoorgebouw. De uitleg bij iedere stop is zeer compleet en transparant. Ook wordt er ruimschoots mogelijkheid geboden voor het stellen van vragen. Ik begin me langzaam ongemakkelijk te voelen. Had ik het dan al die tijd mis?

Afdeling voor afdeling wordt besproken. De leslokalen, welke lessen er aangeboden worden en welke verplicht zijn. Het gehele traject wanneer men binnenkomt. De afdeling met artsen en psychiaters, overal maken we kennis met enthousiaste vrijwilligers en medewerkers. Er wordt uitgelegd dat men, ook buiten de Open Dag, kan helpen op het centrum. Vooral bij de Nederlandse lessen. Bewoners die simpele gesprekken in de voor hen nieuwe taal Nederlands aan kunnen, willen dat dolgraag met bezoekers oefenen. Een enkeling van onze groep gaat het gesprek aan. Het wordt met een grote glimlach ontvangen.

In de gangen van het complex hangen foto's en verhalen van vluchtelingen. Ik laat het verhaal van de gids even voor wat het is en lees wat van de verhalen bij de foto's. Het onbegrip en door de media gevoede argwaan tegen hen begint langzaam van mijn schouders te glijden. Het besef dat het hier gaat om mensen, mensen als jij en ik, knalt keihard binnen. Ik lees het verhaal van een moslim die door een illegaal verkregen internetaansluiting kennis maakt met het "verschrikkelijke Westen". De schellen vallen van zijn ogen en hij besluit christen te worden. Dat moet uiterst voorzichtig want nu is hij zijn leven niet meer zeker. Hij vindt al snel vier vrienden die hetzelfde traject hebben gevolgd. Ze komen als christenen in het geniep bijeen. Het onvermijdelijke gebeurt. Ze worden ontdekt. Het kost twee vrienden het leven. De anderen weten te vluchten naar het Westen.

Naast zijn foto en verhaal kijk ik in het gezicht van een veertienjarig meisje. Ook uit haar verhaal blijkt dat ze familie en vrienden moest achterlaten om te vluchten. Het raakt me diep. Dit zijn geen gelukzoekers. Dit zijn geen mensen die gedacht hebben, "kom, we gaan eens daar wonen en werken." Nee, deze mensen zijn gevlucht uit lijfsbehoud.

Wat veel mensen raakt is: "De Omgekeerde Wereld". Het is een door het AZC bedacht rollenspel om te ervaren wat het is om als vluchteling asiel aan te vragen. "De Omgekeerde Wereld" bestaat uit vijf onderdelen. Alleen.... in dit rollenspel ben jij de vluchteling en spelen de vluchtelingen de ambtenaren van de diverse instanties. Let wel, ze spreken hun eigen taal! Net zo vreemd en soms beangstigend als voor de vluchtelingen die met de Nederlandse taal geconfronteerd worden.

De eerste stap is een bezoek aan de ambtenaar van de Immigratie en Naturalisatie Dienst (IND). Deze neemt, met alle communicatiestoringen door de taalbarrière, de personalia op en neemt een eerste verhoor af.

Stap twee in het traject. Je moet wachten op de behandeling van je asielverzoek. Dat doe je in een opvangcentrum van het COA. Je dient je dus te melden bij de informatiebalie. Ook hier weer die vreemde taal.

De derde stap. Bij de informatiebalie kreeg je uitleg over rechten en plichten op de locatie. Je krijgt een kamer toegewezen met onbekenden. Je bent nu te gast op het "azc Erelma"

Aii, bij stap vier krijg je een negatieve beschikking! Snel meld je je bij de medewerkers van het Vluchtelingenwerk. Deze begeleiden je bij de juridische procedure.

En dan begint het lange wachten op het azc. Acht onbekenden, soms dezelfde taal sprekend, soms ook niet, wonen in één appartement. Vier slaapkamertjes dus twee man op een slaapkamer. Dit kan tot 30 maanden duren. En wanneer je geluk hebt komt de dag.... dat je een positieve beschikking ontvangt.

Stap vijf, in afwachting van een woning dat bij veel bekenden van me inderdaad terecht een heet hangijzer is dat zorgt voor veel onbegrip, krijg je een woning toegewezen. In afwachting van je inburgering leer je je het Nederlands aan als 2e taal.

Rozengeur en maneschijn....? Neen, dat blijkt wel uit dit bezoek. Op weg naar buiten pak ik nog een flyer mee. Het draagt de sprekende titel "Feiten en fabels over vluchtelingen". Voor geïnteresseerden zal ik het scannen, laat me maar weten of je het wilt ontvangen.

In de gang bij de kantoren hangen meerdere spreuken, dit keer niet van Loesje maar van Cootje. Na mijn bezoek is er één spreuk in het bijzonder in mijn geheugen blijven hangen.

"Heb ik ook eens een vooroordeel.

....Blijkt 'ie niet te kloppen"

Waarvan akte.

De schoonheid van een splijtzwam

Het is de nacht van maandag 28 op dinsdag 29 december 2015. De klok wijst 00:25 uur. Het raast in mijn hoofd en dat moet er weer eens uit. Sinds enige tijd wordt Nederland verscheurd door meningen en emoties. Voor- en tegenstanders gaan elkaar op alle mogelijke manieren te lijf, in woord, geschrift en zelfs fysiek. De waanzin ten top.

Sinds vandaag beïnvloedt het ook de sfeer in onze mooie wijk Tussen de Vaarten in Almere. De oorzaak is de op handen zijnde uitbreiding van het tegen de wijk aangelegen asielzoekerscentrum in het Fanny Blankers-Koen sportpark. Ja, inderdaad, ik heb het natuurlijk over "de asielzoeker".
De een ziet ze graag komen, de ander ziet ze graag gaan. Zo werd "de asielzoeker" de splijtzwam van 2015. Maar een splijtzwam heeft toch ook mooie kanten?

Laat ik om te beginnen afspreken dat we het niet meer hebben over het beladen "de asielzoeker". We hebben het namelijk over ontheemde mensen. Het woordenboek zegt hierover:

"ontheemde v/m: iemand die gedwongen zijn woonplek heeft moeten verlaten, bijvoorbeeld door een natuurramp of oorlog"

De begripsverwarring wordt nog groter doordat menigeen asielzoeker en vluchteling door elkaar haalt. Wikipedia zegt hierover:

"In het dagelijks taalgebruik bestaat verwarring tussen de begrippen asielzoeker en vluchteling. Strikt genomen kan iedereen die een asielaanvraag heeft ingediend asielzoeker worden genoemd, en zijn alleen diegenen als vluchteling aan te merken die erin zijn geslaagd aannemelijk te maken dat zij voldoen aan de daarvoor geldende criteria uit art. 1A van het Verdrag (vervolging op grond van politieke overtuiging, ras of behorend tot een sociale groep).
Een asielaanvraag kan worden afgewezen indien de aanvrager niet blijkt te voldoen aan die criteria (dan heet de aanvraag manifest ongegrond), maar ook wanneer hij gearriveerd is via een ander veilig land, waar zijn aanvraag dan had moeten zijn ingediend en behandeld (veilig derde land- of land van eerste ontvangst-beginsel)."

Hoeveel pech kan iemand in zijn leven tegelijk op zijn schouders dragen? De stroom ontheemden begon op gang te komen toen we net uit een crisis aan het komen waren. De wonden van de crisis zijn nog lang niet geheeld. Tel daar bij op het wanbeleid, mogen we gerust stellen, van de huidige regering. Al dan niet opgedrongen door het (vaak) onmenselijke Brussel. En nog is er nog geen einde aan de pech. Je geloofd met heel je hart en ziel in de Koran, je bent moslim. Door geradicaliseerde geloofsgenoten krijg je het stempel "terrorist" nog voordat je beseft wat er gebeurd. In je land woedt een oorlog. Met in het achterhoofd de wetenschap dat er een vermoeiende en gevaarlijke reis in het verschiet ligt, neem je afscheid van vrouw en kind. Of je elkaar ooit weer in de armen kan sluiten weet je niet.

Na een barre reis kom je uiteindelijk in Europa. Eindelijk wat rust, maar vrijheid? Nee.
Met grote groepen mede-ontheemden, die je niet kent, wordt je van opvang naar opvang getransporteerd. Je slaapt in groepen en iedere dag is er de onzekerheid wat de morgen zal brengen.
Tot zo ver deze kant van het verhaal.

Nederland kraakt nog in haar voegen door de crisis wanneer de ontheemden ons land binnen komen. Al gauw richt alle aandacht zich op deze splijtzwam die alles wat ons lief is zal ontnemen. Tenminste dat is de echo die door de media verspreid word in steden en dorpen. Niet veel later wordt de echo luider en duidelijker.

Het zijn de ontheemden die hier hun geluk komen zoeken.
Oh, ik ontken niet dat die er zeker tussen zullen zitten. Maar is geluk niet hetzelfde als vrijheid en veiligheid hebben? De rotte appelen die er zeker tussen zullen zitten, zullen er in de loop van de tijd uitgefilterd worden en het land uitgezet. Daar moet ik op vertrouwen.

Vrouwenhaters en verkrachters, dat zijn die ontheemden.
Nee, dat zijn die rotte appels die er uit moeten. Zeg nou zelf, je weet dat dat lot je wacht als je over de schreef gaat. Zou jij na alle ontberingen van de reis en de uiteindelijke geboden kans het risico willen lopen direct weer uitgezet te worden? Incidenten als deze moeten niet worden weggemoffeld maar reden zijn van een direct vertrek.

Mijn kind krijgt geen huis, die gaan allemaal naar die ontheemden.
Laat me je een vraag stellen, heeft die ontheemde daar schuld aan? Of was het het jarenlange falende beleid van onze regering en het gedrag van wooncorporaties de werkelijke oorzaak? Ja, ook hier een zoon die jaren moet wachten op een woning. Baal ik daar als vader van? Ja natuurlijk, je gunt ook hem een goede start en een eigen honk om een gezin te stichten. Je kwaad maken en met de vinger wijzen lost dit niet op. Een doortastende regering en welwillende wooncorporatie wel.

Zo zou ik nog wel even kunnen door gaan. Maar denk dat de boodschap wel duidelijk is. Niemand zal blij zijn met deze ontwikkeling. Het vraagt heel veel van de flexibiliteit van onze samenleving. Maar leg niet de schuld van veel zaken bij deze ontheemden neer. Koester ze als een splijtzwam, maar dan wel een hele mooie.